Mijn naam is Eelco de Bode en ik run Transfer Audio, een kleine leverancier van losse luidspreker-chassis met bijbehorende systeemontwerpen. Op de eerste plaats ben ik zelf luidspreker fanaat. Anders dan bij de meeste van mijn lotgenoten liggen mijn "roots" niet alleen in bouwen met (vaak dure) drivers van bekende merken. Ik heb vele jaren ervaring in het werken met ook onbekende luidsprekers uit de dumphandel. In 1972 bouwde ik mijn eerste paar luidsprekerboxen. Een paartje Philips breedband luidsprekers uit oude radio's werden in een box uit het gerecycled spaanplaat gebouwd. Als versterker diende een Hape (al heel lang verdwenen!) 2 x 6 watt RMS inbouwversterker. En Tesla pick up je completeerde het geheel. Het klonk niet slecht. Korte tijd later las ik in de Consumenten-gids dat de Goodmans DIN 20 doe-het-zelf kit als beste getest werd. Uit Engelse tijdschriften wist ik al dat dat kitje in Engeland spotgoedkoop was (nog geen hfl 20/8 € per box!) dus dat moest ik hebben. Het bleek een grote stap voorwaarts. Gebouwd in 18 mm spaanplaat klonk het verrassend goed. Bij dat bezoek aan het VK had ik voor ca. hfl 25/€ 12 ook een Garrard SP 25 inbouw draaitafel meegenomen, die een groot succes bleek, en wel zo dat ik korte tijd later meerdere exemplaren liet overkomen voor vrienden die er ook een wilden. Dual, Lenco en Thorens waren toen nog onvergelijkbaar veel duurder. Vanaf dat moment begon een jaren durende onrust met steeds nieuwe en betere draaitafels (ERA 444, Thorens 165) zelfbouwversterkers uit Elektuur (Ekwa/Ekwin/Kuko) en Wireless World, BiPak, Sinclair, Crimson modulen en steeds weer andere luidsprekers. Aangezien ik te gierig was om LP's te kopen, schafte ik liever een tapedeck aan: Akai 4000DS Sony TC377, Revox A77, Akai 630DB, en tenslotte de fantastische Nakamichi 482-Z cassette recorder. Pas in 1992 heb ik mijn eerste CD speler gekocht. In 1979 bouwde ik als voorlopig hoogtepunt de Chris Rogers PRO 9TL uit Practical Hifi& Audio 10 en 11, 1976, een enorme en loodzware 100 liter transmissielijn met KEF B139, Peerless K040MRF en Audax HD 12x9. Ik heb de behuizing nog steeds, al zitten er nu ander luidsprekers en een ander filter in. Het bouwpakket inclusief de mysterieuze Dr. Baileys Longhair en "Bitumenous felt panels" kocht ik bij Wilmslow Audio. Wilmslow Audio, gevestigd in het verre Cheshire, niet heel veel ver van| Manchester en Liverpool gelegen, bediende zich in die dagen van opmerkelijke advertenties. Nooit heb ik begrepen wat het verband was tussen de aangeboden compact cassettes en het afgebeelde vrouwspersoon in bikini. Wilmslow adverteerde in vrijwel alle Engelse Doe-Het Zelf tijdschriften, en dat waren er niet weinig in die tijd. Engeland anno 1978: Benny Hill meets Chris Rogers, of zoiets. Of was Jimmy Saville hier meer op zijn plaats? Tijdens mijn regelmatige bezoeken aan Engeland ontdekte ik dat achter de Engelse advertenties over het algemeen, zeker in vergelijking met de keurige Nederlandse en Duitse winkels en fabrieksterreinen, om ondernemingen ging die in uiterst scharrige, soms tochtige loodsen en afgetrapte pandjes gevestigd waren. Een soort nette armoede die op het continent toentertijd totaal onbekend was. Zelfs het later toch vrij bekende Crimson Audio was gevestigd in een voormalig, totaal vervallen fabriekspand in Leicester waarvan het dak lekte. Vandaag de dag zou het zelfs als opvang voor daklozen nog ongeschikt zijn. Toen ik er kwam waren de heren Crimson net een potje aan het pingpongen. Als ik nu even een uurtje of wat zou gaan wieberen, zouden mijn twee CE608 modulen wel in elkaar gestukt zijn. En zo geschiedde..
Intussen wisten steeds meer bekenden en ook onbekenden die mijn creaties hoorden en ook wel een paar betaalbare luidsprekers wilden de weg te vinden. In de jaren 80 stonden de doe-het zelfontwerpen uit de bekende Engelse bladen als de HiFi Answers Monitor, Practical Hifi/Rogers Pro 9 TL. Hifi News Webb TLS, Tabor, Atkinson MIDI Line, maar ook de LS 3/5a, Braun LB 500, diverse Kefkits model voor mijn ontwerpen. Bijna altijd werd de bi0w uitgevoerd met beduidend goedkopere, maar uitstekendd drivers van bijvoorbeeld Philips (AD 7066/ 8066 /10100, 211 SQ) ITT, Braun, Heco, Audax, Goodmans en anderen, die eind jaren '70 en in de jaren '80 voor afbraakprijzen in Nederland, Duitsland en Engeland verkocht werden. Daarnaast werd met wisselend succes geëxperimenteerd met JVC bandfilm tweeters, de beruchte Streathern/Infinity MRHF 60 cm magnetostaten, Jordan Watts moduul, Jordan 50 mm Moduul en Shackman Electrostaten.
Al eind jaren 70 al werd mij duidelijk de uiteindelijke kwaliteit van het systeem minstens zo sterk bepaald werd door het scheidingsfilter, als door de kwaliteit van de drivers. Luidsprekers van bekende merken met een slecht ontworpen en gedimensioneerd filter leverden een kostbaar, maar slecht systeem op, terwijl met een goed filter en matige drivers toch een goed totaal ontwerp te maken viel. Wanneer een goede referentie luidspreker voorhanden was - anno 1980- bijvoorbeeld de IMF ALS 40, TLS 80, Kef 104 AB, Rogers PRO 9 TL, AR3A- bleek het mogelijk met goed luisteren, veel experimenteren en veel geduld prima systemen te bouwen voor weinig geld. Meten kon nog niet, dus was eindeloos luiteren en experimenteren de enige weg. Technische informatie haalde ik uit Elektuur, Radio Bulletin, Luister, Wireless World, Practical Hifi, Funkschau en vele andere tijdschriften. Door dat experimenteren kwam ik er achter dat het KEF DN 12 filter, bestemd voor de Concerto ook prima werkte met Philips 8066W8 en 10100W8 en bijv. Dalesford en Audax 13cm bextrene midbas units, (HD13) en Philips 160T8 dome tweeter. Die tweeter moest dan niet alleen met een serie en een parellel R, maar met enige glaswol of BAF over de dome gedempt. Ook het IMF TLS 80 schema leende zich prima voor gebruik met niet van KEF afkomstige, maar in afmetingen vergelijkbare units, zoals de Goodmans/Radford 25 cm woofer, die ik voor ongeveer Hfl. 25/10€ per stuk in Londen bij RTVC op Edgware Road kocht. In 1978 verscheen de de 2e druk van Martin Colloms' High performance loudspeakers, dat veel informatie bevatte. Vanaf 1980 tot het einde van SB was ik op Speaker Builder geabbonneerd. Het belang van Speaker Builder kan moeilijk overschat worden: het is niet overdreven om te stellen dat een groot deel van de ontwikkelingen op luidsprekergebied in de periode 1980-2000 stamt uit publicaties in Speaker Builder. Niet langer waren de R&D afdelingen van grote firma's bepalend voor de ontwikkelingen. Ook ben ik vanaf het begin geabonneerd op Klang & Ton en later Hobby Hifi.
In 1976 publiceerde de toen nog volkomen onbekende Siegfried linkwitz in Wireless World een baanbrekend artikel over een actief gefilterd 3 weg systeem op basis van KEF luidpsprekers met 4e orde (24 dB/Octaaf) scheidingsfilter. De filters waren zo ontworpen dat de akoestische output van de luidsprekers 24 dB/octaaf was. Beschouw luidspreker en filter als een geheel en richt je op de akoestische output, zo was de boodschap, zeer overtuigend onderbouwd met een veel heid aan metingen. Wel was het actieve filter zeer gecompliceerd van opbouw. In dezelfde tijd publiceerde KEF eens in de zoveel tijd een bulletin, KEFTOPICS geheten. In 1978 werd in vol 4, nr 2, geheel in lijn met het verhaal van Linkwitz, glasheldere uitleg gegeven over de noodzaak tot integratie van filter en luidsprekers en optimaliseren van akoestische output van een passieve filter-luidspreker-combinaties. Tot dan was daaraan, behalve door Linkwitz nog niet echt veel aandacht besteed. Ook Martin Colloms fietst er allemaal nog een beetje omheen in zijn boek. Ik kon er toen nog niet van dromen dat ik 12 jaar later het zelfde zou kunnen op de PC. Al eind jaren '80 las in Elektuur een verhaal over zeer betaalbare software, door de Australier Wittold Waldman ontworpen, waarmee je scheidingsfilters op basis van werkelijke luidsprekerkarakteristieken kon optimaleseren. Dat was exact hetzelfde als in KEFTOPICS 2 beschreven werd. En zo kocht ik mijn eerste software ooit, Calsod 1.3. Begin jaren '90 kwam een nieuwe versie van dit programma op de markt, Calsod 3.0 Pro, waarmee direct luidspreker meetfiles ingelezen konden worden. Weliswaar lastig te bedienen, gezien de DOS-achter user-interface, maar met mogelijkheden die zelfs nu, 25 jaar later, nog maar door enkele programma's geëvenaard worden. Om een voorbeeld te noemen: in Calsod kan de gebruiker ook actieve schakelingen met opamps simuleren en optimaliseren, waarbij de gebruiker de volledige vrijheid heeft om elke topologie te kiezen, en waarbij de akoestische en niet slechts de elektrische output geoptimaliseerd kan worden. Toch heb ik eind jaren 90, nadat Calsod niet langer ondersteund werd, lspCAD 5.2 dat in feite hetzelfde deed als Calsod, maar wat moderner was, aangeschaft. Begin 1993 kwam de grote doorbraak met de bouw van het onvolprezen IMP/M FFT meetstation, beschreven in Speaker Builder 1993/1 door mijn grote held Bill Waslo. Voor het eerst kon ook de geëngageerde zelfbouwer accurate luidsprekermetingen verrichten, precies zoals bijv. MLSSA dat voor veel meer geld deed. Rond 2005 ben ik ook ARTA gaan gebruiken. Audio CV: 1973 Philips Breedband luidsprekers; Hape versterker 1974 Goodmans DIN 20 Bi-Pak Modules, ERA 444 draaitafel+Shure M 95 1075 Thorens TD 160+Ortophon M15E, Kef Chorale, Revox A 77 1976 Braun LB 500 1976 Kef Cadenza, Elektuur Ekwin KuKo preamp 1978 Practical Hifi: Chris Rogers PRO 9 TL 1078 Crimson Elektrik CE 608 1980 Hafler DH 101 preamp 1982 Streathern/Infinity magnetostaten 1988 Swan IV D'Appolito midden hoog modulen 1988 Focal 17DBL/TC120 1990 Audio Concepts Saturn Subwoofers met actief Van Maanen filter uit Radio Elektronica en Elektuur eindversterker 1995 Red 1998-heden Van alles en nog wat Een kleine greep uit hetgeen voor anderen gebouwd is met speakers van meer bekende merken: Braun LB 500 Kef Chorale Bailey Transmissielijn 3 wegsysteem met Goodmans-Radford B25, HECO 50mm mid dome en HECO 25mm dometweeter 3 weg Philips 10100W8 Audax HD 13 2C Audax HD 12x9 IMF TLS 80 filter 2 weg Dalesford D200/Philips AD160 3 weg Philips 2xAD8066/211SQ/160T Idem maar dan met 2x 7066W als woofers Idem met magnetostaat tweeter 3 weg Pioneer 25 cm woofer, Jordan 50mm module en Technics TH 400 magnetostaat 3 weg met 17cm MCM woofers, SEL/ITT 50mm dome, Technics TH 800 magnetostaat 3weg SEAS WG25/TB 7.5 cm mid/25 mm dome
In 1994 liep ik tegen een aantal luidsprekers aan die stukken goedkoper waren dan gebruikelijk en die eigenlijk net zo goed waren. Met enig kunst & vliegwerk speurde ik de fabrikant op, die verrast was door mijn ideeën, en aldus bereid was mij te beleveren met beduidend kleinere stukstallen dan de overwegende zeer grote klanten die men tot nog toe bediend had, afnamen. Transfer Audio was geboren. Transfer Audio presenteerde zich in 1995 in de Elektuur Luidspreker Special nr. 11 met het ontwerp "RED", een gesloten d'Appolito systeem met twee 13 cm polypropyleen midwoofer, de PR 13 en een 25 mm titanium dome tweeter, de TD 25, in een gesloten 5 liter kastje. Het systeem werd lovend ontvangen. Het jaar daarop, 1996, werd de Deep Blue gepresenteerd, eveneens een d'Appolito systeem met twee PAR 16, een 16 cm woofer-midrange met gecoat papieren conus en de SD 30, een 30 mm Softdome. De kastinhoud bedroeg 40 liter. De 30 mm softdome bleek problematisch en werd later vervangen door de SD 25, een meer goedmoedige 25 mm softdome. Mede door de mindere SD 30 viel deze luidspreker- box niet de lof ten deel die het jaar daarvoor wel aan de "Red" toebedeeld was. Intussen voert T.A., afgezien van wat voorraad, geen tweeters meer in het assortiment. De simpele reden daarvoor is, dat met name Vifa dusdanig perfecte tweeters levert in de semi-budget categorie, dat daaraan nauwelijks behoefte bestaat.
Op de RED na die een 5e orde Acoustic BW filter heeft, hebben alle andere systemen 4e orde (akoestisch!) LR filters (LR4) die ontwikkelden geoptimaliseerd zijn met IMP/M, ARTA (SPL en Z metingen, waarmee zogeheten.frd en.zma files gegenereerd worden), die vervolgens in simulatoren als CALSOD PRO en LspCAD PRO (Simulatoren op basis meetfiles) geïmporteerd. Ook BoxSim en Xsim werken op basis van importeren van dit type files. Foto's van een aantal van deze systemen zijn op de galerij te vinden. GR11, VIFA D25 GR 13, 28 mm TB dome RED: PR 13, TD 25 BLUE PR 17, SD 25 Naamloos: GR 11, TD 25 GR 13 , SD 25 AR 15, 28mm TB Dome PAR 17, SD 25 PR 20, 28 mm TB dome PAR20,GR11, TD25 AR 20, Vifa XT 25
